Theo Gia phả họ Đinh Văn làng La Giáp, nguyên tên ông là Giáp (甲), sau đổi là Nguyễn Phiên (阮翻), sinh năm 1764 tại làng Ông La Giáp, tổng Kim Nguyên, huyện Chân Lộc, phủ Đức Quang, trấn Nghệ An (nay là xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An), thuộc đời thứ 9 của dòng họ Đinh La Giáp, vốn là một dòng tộc nổi tiếng về học hành, tuy nhiên, từ thời Đinh Hồng Phiên trở đi mới phát nhiều người đỗ đại khoa, làm quan lớn.[2]